Güçlü İlişki: Mutlu İlişkilerin Formülü ve Güçlü İlişki Evi Modeli

“Güçlü ilişki kurmak, çiftler için sağlıklı bir arkadaşlık ve sevgi bağı oluşturmayı gerektirir.”

Yıllar boyu ilişkileri daha iyi anlamak, çatışmaları daha iyi yönetebilmek ve kötü giden ilişkileri neyin sona götürdüğünü anlayabilmek için pek çok araştırma yapılmıştır.

Öfkeyi dışa akıtmanın yolu olarak kavga etmek, vurup kırmak gibi metotlardan “geçmişi unut geleceğe bak”, “partnerini değiştirmenin yolları” gibi çok farklı çözüm önerileri geleneksel yaklaşımlar arasında yer alsa da bunların ilişkileri güçlendirmediği, çatışmaları yönetmeye katkıda bulunmadığı görülmüştür.

Eğer kaybedeni olmayan bir biçimde kavga etmek mümkün olsaydı, bu nasıl olurdu sizce?

Dünyaca ünlü çift terapisti John Gottman’ın alanda yaptığı ve yaklaşık 50 yıl süren bilimsel araştırmalar ve gözlemler mutlu ilişkilerin formülü niteliğinde oldukça değerli veriler ortaya koymuştur.

Bu araştırmalarda hem mutlu ilişkiler hem de kötü giden ilişkiler yakından mercek altına alınmış ve nelerin farklılaştığı araştırılmıştır. Bugün bu çalışmalara dayanarak ilişkisini güçlü tutabilen çiftlerin arkadaşlık becerilerini ve aralarındaki romantizmi güçlü tuttuklarını görüyoruz. Mutlu çiftlerin çatışma becerileri daha iyi ve ilişkilerinde ortak bir anlam oluşturabiliyorlar.

Mutlu ilişkilerde çiftler ilişkiyi yokuş aşağı götürdüğü gösterilmiş olan eleştiri, aşağılama, savunma, duvar örme davranışlarından uzak durabiliyorlar. İçinde bulundukları çatışmalı durum olumsuz duygulanım yaşamalarına neden olsa da bu baskın duygu olmuyor; olumlu duygulanımda kalmayı becerebiliyorlar.

Peki aynı evin içinde birbirini düşman gibi, rakip takımın oyuncusu gibi gören, birbirinden zaman içinde uzaklaşmış kişilerin tartışma esnasında olumlu duygulanımı korumaları ne kadar mümkün? Elbette ki savunma, iğneleme, tetikte olma, hayal kırıklıkları dolu bir ilişkide çiftlerin birbirine olumlu bir bakış açısını korumaları beklenen bir durum değildir.

Biz çift terapistleri bu aşamada; çiftlerin birbirlerine olumlu bakış açısı geliştirmeleri yönünde seanslarda çalışıyor ve aralarındaki arkadaşlık becerilerini, birbirlerine yönelme hamlelerini etkin bir biçimde işliyor ve geliştiriyoruz.

“Çiftlere psikoterapide mutlu ilişkinin formülünü veriyoruz”

Evet, Gottman’ların uzun yıllardır devam eden araştırmalarından derlenen veriler ışığında oluşturulan ‘Güçlü İlişki Evi’ formülünü çiftlerle seanslarda çalışıyoruz.

Güçlü İlişki Evinin İlk Basamağı: Sevgi Haritaları Oluşturmak

Nedir güçlü ilişki evi?

Bu evin temeli ve her bir katı, üzerine eklenecek olan katların daha güçlü olmasını ve ilişkinin çatısının daha sağlam olmasını sağlayacaktır. Çift terapisinde her bir katı, anlamını, önemini ve bu katların güçlenmesini sağlayacak hamleler ile çalışıyoruz.

Güçlü ilişki evinin ilk katı: ‘Güçlü sevgi haritaları oluşturmak’

Nedir güçlü sevgi haritası? “Ben partnerimi çok iyi tanırım, Onu bilirim”

Partnerinizin iç dünyasını bilmek, onun iç dünyasının bir haritasını çıkarmak demektir. Partnerim ne sever, ne sevmez, en yakın dostu kimdir, düşmanı kim, en sevdiği yemek nedir, en sevmediği akrabası, en büyük korkuları, geçmiş travmaları, hayalleri, güncel kaygıları…

Ona dair her şeyi bilmek istemek ve yaş aldıkça, dönüştükçe ondaki değişimlerle bu haritayı güncellemek demektir.

Etrafınızda mutsuz, kötü giden ilişkilere bakın; birbirleri hakkında en son ne zaman bir şey öğrenmişlerdir sizce? Mutsuz ilişkilerde partnerler bu soruların cevaplarını bilmez. Yıllar önce sorduysa da güncel halini bilmez.

Çift terapistleri olarak bizler seanslarda birbirimiz hakkında bilmediğimiz pek çok şeyi eğlenceli bir şekilde, kartlarla, formlarla keyifli bir şekilde çalışıyoruz.

Sanırım kendi çiftlerimle çalışırken en keyif aldıkları ve mutlu oldukları seanslardan biri bu oluyor

Güçlü ilişki evinin ikinci katı: ‘Partnerlerin ilgi ve beğeniyi paylaşması’

Karşılıklı olarak ilgi ve beğeninin ifade edilmesi, takdir, beğeni, saygı, ilginin dile getirilmesi ilişkilerin güçlenmesini, iyileşmesini ve mutlu bir şekilde yola devam etmesini sağlamada olmazsa olmazdır.

Mutsuz ilişkilerde partnerler sevilmediğini, istenmediğini, değersiz olduğunu düşünür. Çünkü sevgi, beğeni, takdir kültürü yoktur. Bunun yerine eleştiri, aşağılama, saldırgan mizah, yalnızlık, yabancılık hissi ve savunmalar, duvar örmeler vardır.

Biz çift terapistleri olarak terapisi sürecinde yer alan çalışmalar sayesinde, çiftlerin olumlu paylaşımlarının yoğun olduğu bir kültür yaratmalarını sağlamaktayız. Bu yolla karşılıklı takdir kültürü yeniden oluşmakta, çiftler birbirine dokunma ve ilgi-beğeniyi paylaşma sayesinde daha romantik, daha güçlü ilişkiler inşa etmektedirler.

Güçlü ilişki evinin üçüncü katı: ‘Birbirine yönelme’

Güçlü ilişki evinin ilk iki katı güçlü bir şekilde inşa edildikten sonra evin üçüncü katında ‘birbirine yönelme’ yer almaktadır:

Güçlü ilişkilerde partnerler birbirlerinden gelen küçük mesajları alır, birbirlerine yönelmek için hamleler yapar, fırsatları değerlendirir. Bu küçük anlardaki etkileşimleri, bağ kurma hamlelerine verilen yanıtlar ve bağ kurma biçimleri çiftlerin ilişkisinin gidişatı hakkında bizlere önemli ipuçları verir.

Biz çift terapistleri de seanslarda, çiftlerin birbirlerine yönelme hamlelerini çeşitli seans içi müdahalelerle çalışıyor ve ilişkinin güçlenmesini sağlıyoruz.

Yukarıda sayılan güçlü ilişki evinin bu üç katı, diğer katların ve çatının oluşması için olmazsa olmaz basamaklardır. Sevgi haritası güçlü, ilgi ve beğeniyi paylaşan, birbirine yönelme becerileri gelişmiş olan çiftler hemen her durumda olumlu bakış açısını koruyabilirler.

Güçlü ilişki evinin dördüncü katı: ‘Olumlu bakış açısını korumak’

Yukarıda sözü edilen ilk üç basamak güçlü ise, bu beraberinde dördüncü basamağın kuvvetli olmasını getirir. Kötü giden ilişkilerde partnerlerden birinin söylediği nötr bir cümle ya da beden ifadesi bile diğer partner tarafından bir saldırı olarak algılanır. Sıklıkla bu partnerler mutsuz, tetikte ve saldırıya karşı savunma halindedirler. Oysa ilk üç basamağın güçlü olduğu ilişkilerde partnerler tartışma esnasında bile birbirlerine yönelik olumlu bakış açısını sürdürürler.

Biz çift terapistleri ise, seans içi çeşitli müdahaleler ile çiftlerin birbirlerine dair algılarını çalışarak olumlu bakış açısı becerilerini kazanmalarını sağlıyoruz.

Güçlü İlişki İçin İlgi ve Beğeni Paylaşımı

Güçlü ilişki evinin beşinci katı: ‘Çatışmaları yönetme’

Geleneksel inanışa göre mutlu ilişkilerde az ya da hiç tartışma, çatışma olmadığı düşünülürdü. Oysa bugün araştırmalar şunu gösteriyor ki mutlu ya da mutsuz ilişkilerdeki çatışmaların %69 u çözümü olmayan konulardan oluşmaktadır. Çünkü bu %69 luk kısım kişilik farklılıklarından ve yaşam felsefelerinin farklı oluşundan kaynaklanmaktadır. Kalan %31 ise daha durumsal ve çözülebilir konulardan oluşmaktadır.

Çiftlerin problem çözebilmek için 5 temel beceriye ihtiyacı vardır:

1. Yumuşak başlangıç: Tartışmada eleştiri, savunma, aşağılama (hor görme), duvar örme davranışlarından uzak durarak sadece kendi durumunu ve ihtiyaçlarını anlatmaya odaklanmak
2. Onarma girişi: Telafi girişimleri yapmak, gelen hamlelere yanıt vermek
3. Kendini sakinleştirme: Gerektiğinde ara vermek, gevşeme egzersizleri yapmak
4. Partnerinden gelen etkiyi kabul etme: Partnerinin bakış açısını anlamaya çalışma ve kabul edebilme becerisi
5. Uzlaşma: onarma girişimlerinin işe yarayıp uzlaşma aşamasına geçebilmek için her iki partnerin de kendisini anlaşılmış hissetmesi gerekir. Yeterince anlaşılmamış hisseden kişi uzlaşma aşamasına geçemez. Çift terapi seansları sırasında esneyebilme, uzlaşma çemberleri oluşturma gibi çeşitli müdahaleler ile partnerlere yardımcı olunur.

Güçlü ilişki evinin bir basamağı da; ‘hayalleri gerçekleştirme’dir:

Güçlü ilişkilerde çiftler birbirlerini hayallerini gerçekleştirmeleri konusunda desteklerler.

Çift seanslarında partnerlerle çeşitli oyun kartları, soru listeleri ve müdahaleler ile birbirlerinin hayallerini keşfetme, anlama ve gerçekleştirme konusunda çalışılır.

Evin tüm katları güçlü bir şekilde inşa edilen çiftler, evin çatısında yani ‘ortak anlam yaratma’ noktasında buluşurlar:

Çiftlerin köken ailelerinden getirdikleri, daha sonradan edindikleri felsefeler, yaşam amaçları, semboller, roller geliştirmeleridir. Çift seanslarında yapılan müdahaleler ile çiftlerin bir ortak yaşam kültürü inşa etmeleri ve ilişkilerini güçlendirmeleri için çalışılır.

Güçlü ilişki evinin diğer önemli iki faktörü olan güven ve bağlılık da çift terapisi süreçlerinin birçok aşamasında çeşitli seans içi müdahale ve mizansenler ile çalışılan diğer önemli konulardır.

Yakınlık ve arkadaşlık alanlarında sorun olan ilişkiler cinsel isteksizlik başta olmak üzere, pek çok cinsel probleme gebe olan ilişkilerdir. Bu çiftlerin bir cinsel terapiste değil; ilişki terapistine başvurmaları gerekmektedir.